Kennisdocument: Carp Hooks (deel 2)
In deel 1 van het kennisdocument Carp Hooks stonden we stil bij de globale geschiedenis van haken in het algemeen en meer specifiek bij karperhaken. Door de toenemende interesse in karpervissen in de jaren '60 tot '90, kwamen er steeds meer fabrikanten opgang die specifieke karpergerelateerde producten gingen maken. Dit betekende tevens dat er innovaties opgang kwamen die haken beter maakten dan ooit tevoren.
Voordat we verdergaan met meer geschiedenis en dan voornamelijk met de innovaties die hebben geleidt tot de karperhaak van vandaag, is het goed om eerst meer te weten te komen over de anatomie van de haak en het proces waarmee ze worden gefabriceerd. Zo kunnen we 6 aspecten definiëren die het type haak bepaald buiten kleur en coating om. Deze 6 aspecten zijn: the eye, the shank, the bend, the barb, the gap en the point.Zoals net gezegd bepalen deze 6 aspecten het type haak. Er is nog een 7e aspect aan te wijzen en dat is de Bite/Throat.We zullen ze allen even kort belichten.
The eye oftewel het haakoog is zoals we allen weten belangrijk om ons onderlijnmateriaal aan te bevestigen. In de wereld kennen we 5 verschillende type haakogen en daarnaast nog de bekende Bled, spade of ook wel Spa Eye genoemd. Een 6e variant waarop we later terugkomen zijn de knotless toepassingen. Qua ogen kennen we 5 verschillende type ogen te weten; Tapered Eye, Ringed Eye, Needle Eye, Looped Eye en Brazed Eye. Qua ogen bij karperhaken zien we tegenwoordig voornamelijk Ringed- en Brazed Eyes. Het grootste verschil tussen deze 2 types is of het haakoog volledig gesloten is (Brazed) of niet (Ringed). Een laatste variabele is of het oog vooruitstaand (down-turned), achteruitstaand (up-turned) of recht (straight) is. Vooruitstaand en recht zijn veelvoorkomend en prima inzetbaar bij zowel bottombait als pop-up montages. Haken met achteruitstaand oog worden voornamelijk gehanteerd bij chodrigs.
De verschillende type haakogen
Als we het over haken hebben en dat specifiek over type haken, dan komt het woord 'shank' veelvuldig voor. Bekende type haken zijn bijvoorbeeld curved shank en longshank. De shank, of letterlijk vertaald, de schacht/steel, bepaald de lengte en de curve van de haak. Zo heeft een longshank haak een lange steel en een curved shank een kortere steel die vrij snel al een curve vertoond.
De bend is het gedeelte wat begint waar de shank in curve trekt en wat loopt tot het begin van de weerhaak. De bend is per haak zeer verschillend. Zo is de curve bij een wide gape haak veel ronder dan bij een nailer of curved shank.
Barbed versus Barbless
The barb kennen we allemaal als de weerhaak. Ondanks dat we de weerhaak vooral zien als een stukje vernuft om de vis minder snel te lossen, is hij oorspronkelijk bedoeld om ervoor te zorgen dat je aas minder snel van je haak afvalt. De rest van de toepassingen is puur toeval. We kennen in de karpervisserij de weerhaak in de volgende gradaties; Barbless (weerhaakloos) Barbed (weerhaak) Mini Barb (mini weerhaak) en Micro Barb (Micro weerhaak)
The gap is de afstand tussen de haakpunt (point) en de haaksteel (shank) Zo kennen wij bijvoorbeeld het type haak genaamd Wide Gape waarbij de 'gape' groter is dan bij standaard haken.
King of Pond Wide Gape Hooks
The point of simpel gezegd de haakpunt is een van de allerbelangrijkste aspecten van de haak. In de wereld kennen we 9 varianten te weten; Knife Edge, Needle, Barbless Needle, Barbless, Micro Barb, Short, Beak, Reversed en Kirbed. In de karpervisserij komen we vooral Needle, barbless Needle, Barbless, Beak en Micro Barb tegen. Zoals je kan lezen, komt ook hier de weerhaak weer voor. De afwerking van de punt en de weerhaak zijn sterk aan elkaar verbonden. Naast de 9 haak varianten van hierboven, zijn er door de jaren heen verschillende fabrikanten geweest die hun eigen naam gaven aan een haak of haakpunt. Denk bijvoorbeeld aan de Talon Tip van het Engelse Gardner Tackle.
Als laatste verschilt het per haak hoe de punt staat. Sommige modellen hebben een rechte punt (Needle Point) waar andere haken een punt hebben die wijst naar de shank (Beak). In de regel prikken haken met een rechte punt veel sneller. Een rechte punt penetreert sneller en dieper in vlees. Een kromme punt daarentegen penetreert minder snel maar werkt als het ware als een extra weerhaak. Een haak met een kromme punt blijft dus in theorie beter zitten. Toch is het type punt niet alles zeggend en ligt het aan het ontwerp van de verdere haak in hoeverre deze doeltreffend is. Hoe de punt ook is, elke haak kan lossen in onjuiste omstandigheden.
De type haakpunten
The bite/throat zegt wat over de diepte van de haak. Dit wilt zeggen hoever de afstand is van de point naar the bend. The bite/throat is samen met the bend en the point enorm belangrijk voor de inhaking en het blijven zitten in de mond van de vis. Het spelen met deze variabelen zorgt voor de enorme hoeveelheid aan haakmodellen die we hedendag kennen.
De Bite/Throat van de haak zegt iets over de afstand tussen point en the bend
Nu we weten op welke aspecten wordt gelet bij het ontwerpen van een haak, is het interessant om te weten hoe een haak nu precies wordt gemaakt. Dit vertelt je gelijk meer over de eigenschappen die je wel of niet van een haak mag verwachten. Het productieproces van een haak bestaat uit 6 globale stappen. Voordat we overgaan naar die stappen, gaan we eerst kijken naar de materialen waar haken van worden gemaakt.
(karper)haken worden gemaakt van staal. Dit kan High Carbon Steel, een staallegering met Vanadium of roestvaststaal zijn. High Carbon Steel is staal waar koolstof aan is toegevoegd. Wanneer High Carbon Steel wordt verhit, dan wordt het materiaal sterker en harder. Een nadeel van dit materiaal is dat het wilt gaan roesten als het materiaal niet wordt nabehandeld met een coating.
Classic Carp Hooks van Vanadium gemaakt door het Franse VMC
Een staallegering met vanadium is een innovatie van de Franse hakenfabrikant Viellard Migeon and Company wat we beter kennen als VMC. Vanadium wordt als legeringselement toegevoegd aan staal waardoor het staal harder en slijtvaster wordt.
Stainless Steel of gewoon roestvaststaal, heeft het voordeel dat het zonder coating niet roest. Enkele nadelen van haken gemaakt van roestvaststaal zijn als volgt. Roestvaststaal is minder sterk waardoor haken sneller willen uitbuigen. Daarnaast blijven ze minder lang scherp en zijn de haken vaak iets duurder.
Forged Margin Carp Hooks van Drennan
Wat voor staal of legering ook wordt gebruikt, wanneer de haken voor specifieke takken van vissen gebruikt dienen te worden als big game, dan wordt er vaak gegrepen naar Forged Steel. Haken gemaakt van Forged Steel, Forged Hooks genaamd, zijn te herkennen als de shank en/of bent platter zijn. Het staal is hierbij gesmeed wat wilt zeggen dat de kristalstructuur van het staal is verbetert. Hierdoor zijn deze haken velen malen sterker. Binnen de karpervisserij zien we ook steeds meer Forged Hooks op de markt verschijnen.
Welke vorm van metaal de fabrikant ook kiest, in het algemeen zijn er 6 handelingen voor nodig om een haak te fabriceren. We nemen de stappen globaal met jullie door.
Het hele proces begint bij de aanvoer van walsdraad. Dit walsdraad is staaldraad ( in vierkante of ronde vorm) wat wordt geknipt in stukjes van enkele centimeters. De lengte is afhankelijk van hoe groot de haak moet worden.
De stukjes walsdraad worden aan 1 zijde getapt en machinaal geslepen. Daarnaast worden alle stukjes precies even groot bijgeknipt zodat alle haken straks hetzelfde zijn qua lengte.
Nu alle stukjes walsdraad even groot zijn, is het tijd om ze te gaan vormen tot een haak. Dit proces heet simpelweg Forming. Het walsdraad wordt gebogen in de gewenste vorm. Ook het haakoog wordt al gedraait.
Als het walsdraad is gevormt tot een haak, dient deze te worden verwarmt. Zoals eerder gezegd dient bijvoorbeeld High Carbon Steel verwarmt te worden om harder en sterker te worden. Nadat de haken zijn verwarmt, worden ze getempert. Ze worden dan als het ware gereguleerd afgekoeld waardoor de hardheid, buigzaamheid en sterkte van het materiaal positief veranderd.
Als de haken gereguleerd zijn afgekoeld, dan is het tijd om ze te gaan afwerken. Dit kan op verschillende manieren. Voorheen werden haken simpelweg gepolijst met water en houtpoeder. Tegenwoordig wordt er vaker gebruik gemaakt van Lazer Sharpening of het bekende Chemical Sharpening wat op velen pakjes terug te lezen is. Welke vorm ook wordt gekozen, ze zijn er allen voor om de fijne braampjes die nog aanwezig zijn op de haak weg te poetsen. Polijsten is hierbij minder effectief dan Lazer- of Chemical Sharpening.
Het algemene productieproces van haken in flowchart (bron: Winnerhook)
Bij Chemical Sharpening wordt door middel van chemicaliën de braampjes weggehaald. Deze chemicaliën eten als het ware de zeer fijne ijzer deeltjes (braampjes) op waardoor de haak gladder wordt. Bij Lazer Sharpening worden de zeer fijne braampjes weggelazert. Beide vormen zijn zeer hoogstaand en worden zeer gecontroleerd uitgevoerd. Chemical Sharpening heeft namelijk zijn beperkingen. De chemicaliën eten namelijk de fijne staaldeeltjes (de braampjes) weg. Wordt een haak te lang blootgesteld aan deze chemicaliën, dan zal het fijnste en dunste deel van de haak ook worden aangevreten en dat is de punt. Te lange blootstelling aan chemicaliën zorgt dus voor botte haakpunten. Fabrikanten moeten dus soms compromissen sluiten in afwerking en haakscherpte. Hier komen we later op terug.
Chemically Sharpenend Hooks van Kamasan
De laatste stap is Plating or Coating. De haak heeft de juiste vorm, is geslepen en nu is het tijd voor de coating. Deze coatings kunnen heel divers zijn. Van goud, nikkel of tin tot gekleurde coatings. Zo levert het Noorweegse Mustad alleen al 6 verschillende felle kleuren coatings. In de karpervisserij verkiezen we graag geen gekleurde coatings ondanks dat bijvoorbeeld Pohu Fishing Tackle wel Rode en blauwe karperhaken verkoopt. In de karpervisserij komen we veelal coatings tegen van PFTE of simpel gezegd teflon. Een zeer sterke coating welke van alle plastics de minste wrijvingsweerstand heeft. Naast teflon worden er ook haken gecoat met gecamoufleerde coatings waar we in deel 3. van dit kennisdocument verder op in zullen gaan.
Er zijn velen coatings mogelijk
In het derde deel van dit kennisdocument gaan we verder met nog een klein stukje geschiedenis, duiken we verder in de coatings en kijken we naar de innovaties van de afgelopen decennia. Ondanks dat bovenstaande vrij droge stof is, kan het je helpen bij de keuze voor een haak. De fantastische termen op al die pakjes is vaak nietszeggend totdat je weet wat iets betekent. Ik hoop dat jullie dit net zo informatief ervaren als ik. Tot de volgende keer!
