De druk van de ketel

Bart van den Hurk - De druk van de ketel

Na de publicatie van mijn bijdrage ‘Oranje parels’ (vind je in Dé Karperwereld Magazine 38) bleek dat veel karpervissers met de nodige vragen zijn blijven zitten over de door mij aangehaalde relatie tussen de luchtdruk en de vangsten. In dit artikel kom ik daarom nog eens extra terug op dit luchtdrukverhaal, wat er hopelijk voor zal zorgen dat meer karpervissers hun vistijd effectiever kunnen indelen. Het is daarbij natuurlijk wel belangrijk dat je enigszins flexibel bent bij het plannen van je visdagen.

 

Advertentie:

  



Het logboek

Zo lang als ik vis, heb ik mijn vangsten nauwkeurig bijgehouden in een logboek, later overigens verwisseld voor een simpele agenda, in de hoop dat dit mij meer inzicht zou kunnen geven in mijn visserij. Ik houd daarin overigens niet alleen mijn eigen vangsten bij, maar ook zo veel mogelijk die van collega-vissers op de wateren waar ik vis. Dit niet alleen met de vangstdatum, maar het liefst ook nog met de vangsttijden. Door dit allemaal bij te houden, krijg je snel een duidelijk beeld van een water en kom je er bijvoorbeeld achter of het bijvoorbeeld een ‘nachtwater’ of ‘dagwater’ is, welke visstekken de meeste vis opleveren en op welke stekken de grotere vissen gevangen worden.

Even de weerkaarten bekijken is een dagelijks ritueel geworden
Even de weerkaarten bekijken is een dagelijks ritueel geworden

Het is vanzelfsprekend dat dit alleen kan als de vissers op het water als collega’s met elkaar omgaan en niet als concurrenten. Samen kom je nu eenmaal verder dan in je eentje! Gelukkig heb ik altijd op een vriendschappelijke manier mijn ding kunnen doen op de wateren waarop ik vis en gevist heb. Mijn notities leverden mij in de loop der jaren een schat aan informatie op. En toch – tóch moest ik voor mijn gevoel meer uit deze vangstgegevens kunnen halen…

De oorsprong

Door verschillende redenen werd in de loop van 2003 mijn interesse voor het onderwerp luchtdruk gewekt. Een hiervan was het boek ‘De Dunne Lijn…’ , waarin Luc De Baets de relatie aanhaalde tussen de luchtdruk, het weer en zijn vangsten. Ook zijn er de afgelopen jaren interessante discussies over dit onderwerp gevoerd op de verschillende Nederlandse en Engelse fora, waarvan ik een regelmatige bezoeker ben. Ik had tot dan wel steeds mijn vangstgegevens bijgehouden, maar daarbij geen aandacht besteed aan de luchtdruk.

Om dat voortaan wel te kunnen doen, ben ik eerst op zoek gegaan naar een site waar de weersgeschiedenis op te vinden is. Ik kwam uit bij de site www.weeronline.nl. Daarop bleek de volledige weershistorie van de afgelopen jaren te staan en dat niet alleen voor Nederland, maar voor heel Europa. Bovendien presenteert deze site actueel ook nog eens zeer goede weersvoorspellingen en sindsdien ben ik een dagelijkse bezoeker van deze site geworden.

Vervanger

In het kader van ‘verbetering’ heeft WeerOnline zijn site in augustus jongstleden vernieuwd. Resultaat is helaas een wat mij betreft volstrekt onoverzichtelijke site en tot overmaat van ramp blijkt de hele terugblikfunctie verdwenen! Inmiddels heb ik gelukkig een goede vervanger gevonden in www.weerdirect.nl. Een aanrader!

Interessante bevindingen

Met alle vangstgegevens van zowel 2002 als van het voorjaar van 2003 ging ik aan de slag en de uitkomsten verwonderden me enigszins. Er bleek namelijk meteen al een duidelijk patroon te zitten tussen de vangsten en de heersende luchtdruk! Zo goed als alle vissen werden in het voorjaar van 2003 gevangen, dan wel verspeeld tussen luchtdrukwaardes van 1009 en 1020 millibar. Ook het grootste gedeelte van de aanbeten in 2002 kwam tussen deze waardes, maar daar zaten wel enkele uitschieters tussen. Ik wilde dan ook proberen om mijn sessies in het najaar van 2003 flexibel te plannen en te gaan vissen op het moment dat de luchtdruk zich tussen deze twee waardes bevond. Het plannen van de sessies ging redelijk goed, omdat er op WeerOnline ook verwachtingskaarten staan voor de luchtdruk.

Invloed van luchtdruk op karper
Op kleiner ondiep water bleek de omslag van de luchtdruktrend juist het moment waarop de vissen los gingen

Achteraf bleken de vangsten ook dát najaar weer tussen deze waardes uit te komen, met de nodige blanks als uitzondering natuurlijk. Want ook de ‘vangstvoorspellingen’ blijken lang niet altijd te kloppen met de werkelijkheid. De ‘goede’ luchtdruk geeft dan ook geen vangstgarantie. Zeker niet, maar andersom geredeneerd: wanneer je weet dat je toch geen vis zult vangen, is het slimmer om de sessie op een ander water of een andere dag te plannen…

Invloed op de karper

Dan rijst natuurlijk de vraag welke invloed die luchtdruk nu eigenlijk heeft op (het gedrag van) een karper. Is er een ideale luchtdruk om te gaan vissen? Daar gaan verschillende theorieën over de ronde. Van de invloed op de zwemblaas, tot de invloed van luchtdruk op klein natuurlijk voedsel. De waarheid zal in het midden liggen. Feit is in ieder geval wel dat een karper zich bij bepaalde luchtdrukwaardes prettiger lijkt te voelen en ‘losser’ is. En het is juist wanneer ze meer activiteit vertonen dat wij ze eerder kunnen vangen. Het waarom vind ik dan ook minder belangrijk in dezen, dan de constatering dat luchtdruk wel degelijk invloed heeft op de vangsten.

Met de huidige trend om meer en meer te voeren, is het vangen van karper stukken moeilijker geworden. De vissen hoeven nu vaak geen moeite meer te doen om hun voedsel te vinden. Daarbij is er dan ook nog eens meer dan voldoende voor iedereen. Het resultaat daarvan is dat een karper veel rustiger gaat azen en meer de tijd neemt om het beoogde voedsel te inspecteren. Er is namelijk toch geen concurrentie. Dit rustige aasgedrag zorgt ervoor dat wij een water als een ‘dressuurwater’ ervaren.

Bij analyse van de vangsten bleek er een duidelijk patroon waarneembaar
Bij analyse van de vangsten bleek er een duidelijk patroon waarneembaar

Je ziet dat op deze wateren de bandbreedte in de luchtdrukwaardes waarbinnen de karpers gevangen worden steeds kleiner wordt. Je krijgt er enkel nog eentje aan de schubben als ze echt los zijn. Juist op de zwaarder beviste en bevoerde wateren lijkt het luchtdrukverhaal dan ook van toepassing.

Andere wateren

Na het vissen op het water van de Oranje parels, heb ik nog op veel andere, moeilijk bekend staande wateren gevist. Zo bleek er tijdens de analyse van de vangsten op de Zwaan in de maand september 2004 ook een patroon te vinden te zijn. Alle vangsten kwamen toen tussen luchtdrukwaardes van 1016 en 1006 en dan ook nog eens tijdens een dalende trend.

Gouden informatie als je weet dat ik ruim 130 kilometer heb moeten rijden om het water te bevissen. Ik heb mijn sessies dan ook zorgvuldig gepland tussen deze waardes, met een voor dat water toch behoorlijk resultaat. Om het succes op dat water alleen aan het effect van de luchtdruk toe te schrijven, gaat me echter wat te ver. Het totaalplaatje klopte; weinig vissers op dat moment en dus weinig voerders, de goede stek en de goede aanpak. Maar het plannen van mijn sessies tussen de genoemde waardes heeft zeker bijgedragen.

Niet overal

In het voorjaar van 2005 kwam ik terecht op een watertje waar in eerste instantie geen duidelijke grens te vinden was in de waardes. Maar bij nadere bestudering bleek er toch ook daar wel degelijk een patroon te vinden in de relatie tussen de vangsten en de luchtdruk. Nagenoeg alle vangsten kwamen namelijk aan het einde of begin van een luchtdrukverandering. Dus het moment dat de luchtdruk startte, dan wel stopte met dalen of stijgen. Het ging zelfs zo ver, dat de beten tot op enkele uren nauwkeurig te voorspellen waren. Later heb ik op diverse, vooral ondiepe en kleine wateren ditzelfde patroon kunnen ontdekken.

WeerOnline gaf destijds voor deze bestudering ook kaarten die de luchtdrukverandering in blokken van drie uur aangaven. Helaas zijn deze met de vernieuwing van de site verdwenen. Ik heb hiervoor helaas nog geen goed alternatief kunnen vinden. Dergelijke veranderingen zijn wel globaal uit de algemene luchtdrukkaarten op te maken.

Luchtdrukpatronen en grenzen

Zijn er patronen te vinden in de luchtdruk die algemeen van toepassing zijn op wateren, waarbij er gemiddeld dus meer wordt gevangen dan anders? Is er een beste of ideale luchtdruk? Zoals aangegeven, lijkt luchtdruk vooral een item te worden op wateren die zwaarder bevist en bevoerd worden. Wateren die je zo goed als alleen kunt bevissen en bevoeren zijn meer naar je hand te zetten. Je kunt daar de karpers vaker en met meer vertrouwen laten azen. Op de wateren waar dit niet kan, lijkt er een relatie te zijn tussen de grenswaardes van de luchtdruk en de bevisbare dieptes in het water.

Wanneer je een water naar je hand kunt zetten is luchtdruk van een minder groot belang
Wanneer je een water naar je hand kunt zetten is luchtdruk van een minder groot belang

In het algemeen kun je stellen dat waardes tussen de 1025 en 1005 millibar de meeste vis opleveren. Daarbij lijkt het dat op wateren tot een meter of drie diep de meeste vangsten komen tussen de 1025 en 1015 millibar. Bij wateren tot een diepte van zes meter zakt deze bandbreedte naar waardes tussen de 1020 en 1010. Bij diepere wateren lijken waardes rond de 1015 millibar de bovengrens te zijn. Dit is een globaal beeld dat ik heb gevormd na de analyse van een tiental wateren. Je zult zelf je eigen water onder de loep moeten nemen om te kunnen constateren of er daar ook grenswaardes gelden en zo ja, waar die dan liggen.

Analyse van de luchtdruk

Een goede analyse van vangstgegevens is dan ook van cruciaal belang om een patroon te kunnen ontdekken. Zoals eerder aangegeven, is het nauwkeurig noteren van vangstdagen, stekken en tijden van belang. De dagen en tijden leg je langs de historische luchtdrukwaardes op dat moment. Deze historische gegevens zijn zoals eerder aangegeven terug te vinden op de site www.weerdirect.nl. Je gaat naar de kop ‘Nederland’ en dan naar de dichtstbijzijnde plaats van het water dat je wilt ontleden. Vervolgens ga je naar het kopje ‘Terugblik’. Daar stel je in welke maand van een jaar je wilt onderzoeken en zet je de parameter natuurlijk op luchtdruk. Je krijgt nu een grafiek met daarin de luchtdrukwaardes per dag vastgesteld op het middaguur. Je kunt in deze grafiek al patronen ontdekken. Worden de vissen bijvoorbeeld vooral gevangen bij een dalende luchtdruk?

Deze grafieken zijn ook mooi om historische temperaturen en windgegevens terug te kijken. Wil je dieper ingaan op een vangst dan kun je de ‘Expertkaarten’ gebruiken. Deze kaarten gebruik ik zelf ook voor de luchtdrukvoorspellingen en het plannen van mijn sessies. De ‘Expertkaarten’ zijn te vinden op de homepagina van WeerDirect onder de gelijknamige kop. Je komt dan direct op een lange termijn overzicht van de luchtdrukvoorspellingen, vormgegeven in een kaart van Noord-West Europa per zes uur. Analyse van historische vangstgegevens is mogelijk door linksonder de begindatum van de kaarten te veranderen in de gewenste dag uit het verleden. Zo kun je per zes uur nauwkeurig bekijken wat de historische luchtdrukvoorspellingen waren op die dag. Deze zijn aardig nauwkeurig voor de eerste 24 uur. Zo heb je een beter beeld van de werkelijke luchtdrukwaardes op het moment van vangen en de trend (hoe veranderde de luchtdruk op dat moment).

Met de analyse van vangstgegevens is er hopelijk voor jouw water een patroon te ontdekken. Dit patroon is dan weer te gebruiken om toekomstige vissessies te plannen. De luchtdrukkaarten die je kunt vinden onder ‘Expertkaarten’ zijn te gebruiken voor de voorspellingen. Ze worden elke zes uur ververst met actuele informatie. Zo kun je zien wat de ontwikkelingen zijn en wanneer je het best kunt gaan vissen. Inmiddels ben ik dan ook dagelijks bezoeker van dit onderdeel van de site en voel ik me af en toe een amateurweerman. Door me te verdiepen in de materie zie ik weersveranderingen vaak al aankomen voordat de weermannen en vrouwen op TV ze te melden hebben…

Kaarten lezen

Maar daar zit je dan voor de eerste keer achter je PC-scherm naar een kaart vol lijnen te staren. Bij deze dan ook een korte uitleg hoe je die kaarten moet lezen. De lijnen geven luchtdrukwaardes aan per 5 millibar nauwkeurig, waarbij de 1015 millibar door de zwarte lijn wordt aangegeven. Hogere waardes worden aangegeven door rode lijnen en lagere waardes door blauwe lijnen.

De voorspellingen voor vrijdagnacht 2 oktober, resultaat helaas een geloste vis voor de kant op een moeilijk water
De voorspellingen voor vrijdagnacht 2 oktober, resultaat helaas een geloste vis voor de kant op een moeilijk water

Je neemt binnen Nederland denkbeeldig de plaats waar je zit te vissen en bekijkt per zes uur vooruit de voorspelling voor dat moment. Je ziet dus de luchtdrukontwikkelingen tot vaak twee weken vooruit. Uit diezelfde kaarten is ook de windrichting af te lezen. Op het noordelijk halfrond volgt de windrichting rond een hogedrukgebied namelijk de klok en gaat de wind rond een lagedrukgebied juist tegen de klok in. Hoe dichter de luchtdruklijnen op elkaar liggen, des te harder zal de wind gaan waaien. Zo zie je maar dat de aardrijkskundelessen op de middelbare school toch nog ergens goed voor zijn geweest. De kaarten zo analyserend, valt dan bijvoorbeeld af te lezen dat in de nacht van vrijdag op zaterdag de luchtdruk gaat dalen van 1015 naar 1008 millibar in zuidoost Nederland en er een harde Zuidwester op komt zetten. Visweer dus!

In alle eerlijkheid moet ik hierbij echter wel melden dat de voorspellingen in de tweede week vaak zo onnauwkeurig als wat zijn en meestal toch weer wijzigen.

Voorzichtige conclusies

Naast de aangehaalde grenswaardes is er nog een aantal zaken dat opvalt. Zie deze niet als volle waarheden, maar meer als aandachtspunten. In het voorjaar en vroege najaar lijken de vangsten voornamelijk te komen tijdens een dalende luchtdruk. Dit betekent vaak dat een warmere periode overgaat in een weersverslechtering. In het latere najaar is het juist zo, dat een licht stijgende luchtdruk beter lijkt te zijn. Dan zijn de dagen met slecht weer vaak wat warmer en beginnen de nachtvorsten met juist hogere luchtdruk.

Zoals je al leest, is het altijd een combinatie van temperatuur en luchtdruk die een rol speelt bij het karpervissen. Maar vaak is het zo dat de luchtdruk al een dag eerder begint te veranderen ten opzichte van het weer buiten. Dit zijn over het algemeen hele goede vangdagen, die alleen te ontdekken zijn door ook luchtdruk in de gaten te gaan houden. Daarnaast ben ik de laatste jaren luchtdruk ook gaan combineren met de maanstanden, waarin ook een lijn lijkt te zitten. Maar het is te vroeg om hier concrete uitspraken over te doen. Het lijkt echter wel of er na volle, dan wel nieuwe maan een verandering in het weer optreedt. En dat er rond halve maan vaak een depressie te vinden is boven ons landje. Toch durf ik hier verder nog geen uitspraken over te doen. Maar dat er een link is tussen beide lijkt wel duidelijk.

Blijf ik dan thuis als de luchtdruk minder ‘goed’ is? Nee, vaak kan ik het namelijk niet laten om toch te gaan. Meestal ben ik echter op diverse wateren actief en probeer ik voor wat betreft het water dat ik die dag wil bevissen met behulp van de weersvoorspellingen een zo goed mogelijke keuze te maken. Maar ben je gebonden aan die ene zaterdagnacht in de week, dan ben je natuurlijk gek als je thuis blijft! Ben je echter flexibeler in je visserij en houd je van de moeilijkere wateren, dan loont het mijn inziens zeker om je ook eens in deze materie te verdiepen.


Dit artikel is eerder geplaatst in de Karperwereld 69. CarpFeeling heeft toestemming gekregen van de auteur om dit interessante stuk opnieuw te plaatsen.


Noot van de redactie (2020)

Dit artikel stamt uit 2012 en de diverse sites waar Bart naar verwijst zijn in sommige gevallen verouderd. Er zijn verschillende sites waar de actuele luchtdruk en voorspellingen te vinden zijn. Persoonlijke favorieten van de redactie zijn WeatherPro en WindFinder.

 

Advertentie:

 



Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *