Meer dan alleen dat balletje (11)

In zijn column ‘Meer dan alleen dat balletje‘ vertelt Carli Driessen van MyBoilie over zijn (eigenzinnige) visie op aas. Hij gaat uitgebreid in op de eigenschappen van boilies en de verschillende ingrediënten die hierin verwerkt kunnen worden. Daarnaast legt hij de behoeften van de de karpers uit aan de hand van praktijkvoorbeelden en ervaringen. Als aas je interesseert mag je deze column niet missen! In deze aflevering staat de invloed van kleur centraal. Vorige aflevering gemist? Je leest hem hier.

Advertentie:

EBBM | dé webshop voor elektrische buitenboordmotoren

Profiler deel 4 en 5: Diepte en kwaliteit van het water

In deze column wil ik twee delen van de Profiler tegelĳk behandelen. Dit omdat zowel de diepte als kwaliteit van het water zich richten op hetzelfde aspect van ons aas, namelĳk; de mate waarop we het kunnen waarnemen (lichtintensiteit, kleur en contrast). Mĳn doel hier is om een zo helder mogelĳke samenvatting te geven van wat er onderwater gebeurt en dit gericht op de kleurtoon en kleurtint van ons aas, niet de vorm of presentatie. Ik wil hierbĳ benadrukken dat rond deze materie nogal wat verschillende waarden worden gepubliceerd, hetgeen betekent dat alles wat ik schrĳf waarden zĳn ‘bĳ benadering’ en ik mĳ vooral richt op het duidelĳk maken van principes.

Introductie

Om op te starten zet ik eerst een paar elementaire uitgangspunten op een rĳ. De focus ligt hier op de eigenschappen van licht:

licht bestaat uit verschillende golflengten, uitgedrukt in nanometer (1 nm = 0,000 000 001 m1)
elke kleur heeft een eigen traject van golflengten (zie verderop)
als we kleur zien, dan zĳn dat de golflengten (of combinaties ervan) die niet geabsorbeerd worden
zwarte objecten: alle golflengten worden geabsorbeerd
witte objecten: alle golflengten worden gereflecteerd
groene object: alle golflengten worden geabsorbeerd, m.u.v. die van de kleur groen… enz.
wĳ zien licht met 2 soorten lichtgevoelige cellen in ons netvlies (staafjes en kegeltjes)
met de staafjes zien we verschil in lichtintensiteit en daarmee de nuance tussen licht en donker
met de kegeltjes zien we de kleuren (varianten rood, blauw en groen)
in samenwerking met onze hersenen herkennen we hiermee patronen, contrast en details
kleurenblindheid is de verzamelnaam voor gradaties van het niet goed registreren van kleur

Ons zicht functioneert niet precies zoals die van de karper, maar voor ons begrip (en werkveld) zĳn ze vergelĳkbaar genoeg. De meest opvallende verschillen zĳn: de positie van de ogen, het ontbreken van oogleden en traanklieren en het vermogen van de karper om een deel van het ultraviolette licht te registreren. Hierdoor is hĳ (o.a.) in staat om het gepolariseerd licht onderwater (t.g.v. verstrooiing) waar te nemen en meer contrast te zien in een diffuse omgeving. Ook maakt het hem gevoelig(er) voor kleuren met een korte golflengten (indigo, violet of magenta (roze).

De golflengten van kleuren zĳn als volgt: (van kort naar lang)

ultraviolet => (niet zichtbaar voor de mens) => 40 – 380 nm
violet => 380 – 450 nm
indigo => 450 – 475 nm
blauw => 475 – 495 nm
groen => 495 – 570 nm
geel => 570 – 590 nm
oranje => 590 – 620 nm
rood => 620 – 750 nm
infrarood => (niet zichtbaar voor de mens) => 750 – 1.000.000 nm

In sommige publicaties wordt gesteld dat de karper óók zicht heeft in het gebied van de (nabĳ-)infrarood. Ik zelf ben nog onzeker over de werking en meerwaarde ervan, dus vraagt dit wat nader onderzoek. Centraal staat dat we kleur zien doordat delen van het (witte) licht door materiaal geabsorbeerd wordt. Wanneer iets een kleur heeft, dan geldt dat de andere kleuren in het lichtspectrum zĳn geabsorbeerd. Wĳ zien dus wat er overblĳft.

Een belangrĳke nuance daarbĳ is dat we niet zien wat we kunnen zien (als gevolg van onze vermogens), maar dat we zien wat de omstandigheden ons toestaan om te zien. Dus niet alleen het begrip van ons vermogen (en dat van de karper!) om iets waar te nemen staat centraal, óók het begrip van de omstandigheden onderwater en de effecten ervan. Als laatste zou ik willen aangeven dat het zinvol is om je steeds weer opnieuw af te vragen wat je met al deze kennis wilt. Meer zichtbaarheid (of aantrekkingskracht) is niet altĳd een optimalisatie.

Uit proeven blĳkt dat zowel opvallend als ook onopvallend aas door de karper positief ontvangen wordt. De trigger van nieuwsgierigheid werkt onder dressuur anders dan bĳ de ‘argeloze snoeper’ of kan stuiten op een voorkeur van de vis (preoccupatie), iets dat we proefondervindelĳk moeten ontdekken. Maar goed, alles begint bĳ te weten wat er onder water gebeurt, om daarna meer bewust een keuze te kunnen maken.

Onderwater

Ook hier hebben velen zich al over uitgelaten, maar om een relatie te kunnen leggen tussen de diepte en kwaliteit van het water en je aas moeten relevante thema’s toch op een rĳ.

1. Lichtintensiteit

De lichtintensiteit heeft direct effect op onze beleving van kleur en contrast; ze tonen de contouren van onze omgeving. Water beïnvloedt deze waarden. Licht dat het water raakt reflecteert voor een deel en dat wat binnendringt wordt gaandeweg gereduceerd. De waarden hiervan variëren in publicaties, maar er is altĳd sprake van een reductie met een asymptotisch verloop, bĳvoorbeeld:

boven water => 100% licht
direct onder het wateroppervlak => 75% licht
1 meter onder het wateroppervlak => 45% licht
10 meter onder het wateroppervlak => 22% licht

Referentie: Fishing Lure Color Selection (Part 1 t/m 4). How Colors Look Underwater (auteur: Greg Vinall)

De diepte van het water, ongeacht de situatie, heeft dus effect op de helderheid en zichtbaarheid van kleur en contrast. Daarbĳ verdwĳnen kleuren over verschillende diepten, maar daarover later meer. Voor hier geldt dat licht geabsorbeerd wordt (gedempt) naarmate je dieper gaat en kleuren gaandeweg verdwĳnen; m.a.w. minder belangrĳk worden om onderscheidt te maken. Daarbĳ geldt:

in ondiep water zĳn meer kleuren zichtbaar, dus kan je kiezen uit meer soorten kleuren,
in diep(er) water zĳn minder kleuren zichtbaar, dus moet je kiezen uit de kleuren die je nog kunt zien.

kleur karper — Ref.: Byron Inouye, universiteit van Hawaii in Manoa

2. Reductiefactoren

De reductie van de lichtintensiteit wordt veroorzaakt door verschillende factoren die boven, op en in het water voorkomen. We praten over de…

zonnestand: bepaald de kracht en inval van het licht (ochtend, middag, avond…)
obstakels: blokkeert (deels) de inval van licht (bewolking, vegetatie, bruggen, gebouwen…)
reflectie: de waterspiegel weerkaatst een deel van het licht dat erop schĳnt
breking: invallend licht wordt door de waterspiegel afgebogen (afhankelĳk van invalshoek)
golfslag: verstrooid het licht (diffusie) t.g.v. het verloop van de waterspiegel over de golf
deeltjes: verstrooid het licht (Rayleigh scattering) door deeltjes kleiner dan de golflengte van licht
absorptie: reduceert het licht door de waterkwaliteit (t.g.v. algen, diertjes, detritus, chemicaliën…)

Je kunt je daarbĳ voorstellen dat in de omstandigheid van open, helder, rimpelloos water, bĳ volle zon op de middag en 4 meter diepte, het licht zich anders gedraagt dan onder een overhangende boom, ’s ochtends vroeg, bĳ donker-groenig, (zeer) troebel water, op een bewolkte dag met windkracht 7 op het kantje en 2 meter diepte. Ik bedoel, hoe groter de golven des te meer verstrooiing, hoe troebeler het water des te sterker de absorptie, hoe meer obstakels deste minder lichtinval, enzovoort.

3. Kleur & diepte

De relatie tussen kleur en diepte spitst zich toe op de wĳze waarop daglicht uiteenvalt in golflengen. Kleur heeft zoals ik al schreef elk een eigen spectrum. Lange golven penetreren minder diep dan korte golven. Rood en oranje dringen minder diep dan indigo en violet. Ook hier variëren de waarden in publicaties. Dit waarschĳnlĳk vanwege de verschillende reductiefactoren (troebel water, golfslag, zonnestand…), als ook de wĳze van meten. Het resultaat is dat we binnen marges moeten werken. Als referentie geef ik hier de richtlĳnen die wĳ gebruiken. De waarden zĳn indicatief voor helder water en verminderen aanzienlĳk wanneer het troebel wordt:

rood => tot max. 5 m1
oranje => tot max. 8 m1
geel => tot max. 15 m1
groen => tot max. 25 m1
blauw => tot max. 40 m1
indigo & violet => << >> 50 m1 (opgaven variëren hier sterk)

Wat in ieder geval opvalt is dat een kleurtoon die we in de praktĳk als roze of magenta of violette benoemen lang functioneel lĳkt te zĳn. Misschien wel de rede waarom deze kleur bĳ veel vissers zo populair is?!

4. Kleur & waterkwaliteit

Kleuren vervagen onderwater doordat deeltjes het licht verspreiden en absorberen. Dit heeft soms een zodanig effect op de zichtbaarheid van kleur dat het verschil in kleurstoon (soort kleur) met de omgeving minder relevant is dan het verschil in kleurtint (lichtheid kleur). We weten dat:

bĳ helder water de meeste kleuren het langst zichtbaar zĳn (spelen met kleur)
bĳ (echt) troebel water kleuren als rood, oranje en geel al gauw ‘vergrĳzen’
je in (echt) troebel water beter met hele donkere of lichte tinten kunt werken (spelen met contrast)

Hetzelfde geldt voor situaties waar door andere reductiefactoren (obstakels, golfslag, bewolking…) weinig licht (en dus kleur) het water binnenkomt. Heel donker of heel licht aas, onafhankelĳk van de kleur, is dan een redelĳk alternatief om contrast en daarmee zichtbaarheid te verhogen.

Wat ook interessant is om hier te vermelden is dat bĳ troebel water de kleur betekenis heeft. Naast dat het ‘troebel zĳn’ aangeeft dat licht (en dus kleur) minder diep reikt, geeft de kleur van het water nog een ander geheim prĳs. Het verraad namelĳk welk spectrum van licht nog onder water aanwezig is. Zoals al eerder aangaf: we zien wat overblĳft! Bĳ bĳvoorbeeld groenig water weten we dus dat daar in ieder geval de groene en gele kleurtonen zichtbaar zullen zĳn en bĳ rood-bruinig water juist meer de warme kleuren zoals rood en oranje.

Let wel, dat wil niet zeggen dat die kleur daar ook meer opvalt, want groen is in een groene omgeving niet perse optimaal, maar het vertelt wel dat deze kleur nog zichtbaar is. Dit kan aanleiding zĳn om je dan tevens te richten op de tint van je aas, dus te spelen met een hele lichte of juist hele donkere groen.

5. Kleur & preoccupatie

Kleuren hebben ook een relatie met de preoccupatie van de vis. Vissen lĳken soms een voorkeur te hebben voor een bepaalde kleur. We moeten natuurlĳk voorzichtig zĳn met wat ‘men’ zo al verkondigt, maar toch, de praktĳk geeft duidelĳke signalen af. Ook versterken onderzoeken, zoals bĳvoorbeeld ‘Het Jawadnya Rapport (Spiegel Magazine), dit vermoeden. Hier prefereren de vissen oranje boven geel en later roze en oranje boven blauw en geel. Wit eindigt er als middenmotor. Ik ga hier verder geen conclusies aan verbinden, want ik ken onvoldoende alternatieve onderzoeken om naast elkaar te leggen, maar het leert ons wel het volgende:

er kan mogelĳk sprake zĳn van een zekere preoccupatie van de vis
het kan zĳn dat warme kleuren (mits zichtbaar!) extra aantrekkingskracht uitoefenen
het is zinvol om deze preoccupatie in de praktĳk te testen
houd daarbĳ altĳd de effecten van je situatie op het netvlies!

6. Kleur & contrast

Ondanks het feit dat kleur een belangrĳke rol speelt in de zichtbaarheid van ons aas, wil ik hier nog eens extra de waarde van het contrast benadrukken. Je boilie hoeft niet perse een kleur te hebben om (visueel) op te vallen. Als je zichtbaar wilt zĳn, dan kan de tint van je boilie (licht of donker) net zo effectief werken, zeker in omstandigheden waar kleur snel vergrĳst. En contrast werkt t.o.v. een omgeving, dus is het zinnig om de contouren ervan te kennen, zoals:

op welke bodem je vist
wat de kleur is van het water
hoeveel licht er nog aanwezig is
welke kleuren nog zichtbaar zĳn

Ik zeg dit omdat op die momenten waarin het onderscheidt tussen boilie en omgeving met name door contrast wordt gecreëerd, de ‘kleuren’ wit en zwart(-bruin) opeens relevant worden. Als felle kleuren in troebel water belanden, waar obstakels het licht blokkeren en zware golfslag het licht verstrooit, verliezen ze hun uitstraling en gaan op in de grĳstonen onderwater. En precies in die wereld zĳn zwart en wit heer en meester; zĳ bieden het meeste contrast.

7. Kleur & grondstoffen

Wat ook een interessante vraag blĳft is hoe we kleur geven aan ons balletje (of presentatie)? Wat we veel zien is dat we daarbĳ vooral ons haakaas beaccentueren:

met een fel gekleurde (fluor) pop-up, wafter of zinker
wat kunstaas als toevoeging op je boilie (snowman)
een hooker gemaakt van een of meerdere kleuren mixen

Maar soms hebben we ook behoefte aan kleur in onze voerboilies. Meestal maakt men hier dan gebruik van wat vaste of vloeibare kleurstoffen. Elke goeie leverancier van grondstoffen of Toko biedt hiervoor verantwoorde producten. Vaker realiseren we hetzelfde effect (opvallen dus) m.b.v. het toevoegen van wat partikels als mais, (witte) tĳgernoten, (donkere) hennepzaden of kikkererwten. En soms zoeken vissers het in de mix zelf door gebruik te maken van grondstoffen die van nature kleur geven, bĳvoorbeeld:

rood => Robin Red, Bietenrood (poeder), Granaatappel-sap, Chili- en (gerookte) Paprika poeder…
oranje => Kurkuma poeder, Wortel-sap, Chili- en (gerookte) Paprika poeder…
geel => Saffraan, Kurkuma poeder, Kerrie…
groen => Green Lipped Mussel, Pandan pasta of extract, Spirulina poeder…
blauw => Spirulina poeder, Bessen-sap…
indigo => Bessen-sap…
violet (roze) => Bieten-sap, Frambozen-sap, Aardbeien-sap…
bruin => Cacao poeder (dark), Kaneel poeder, Theezakje, Bloedmeel…
zwart => Inktvis-inkt, Bloedmeel…
wit => Tarwebloem (patent), wit Speltmeel, Roggebloem…

Let wel, sommige grondstoffen komen in meerdere kleur-categorieën voor omdat de werking ervan nu eenmaal afhankelĳk is van je mix, wĳze van bereiden, toegepaste hoeveelheden, enzovoort. Ook zĳn niet alle grondstoffen even effectief of aantrekkelĳk voor de karper. Gewoon maar eens uitproberen dus…

8. Kleur & verwarring

En net als bĳ elk ander onderwerp circuleren er ook rond die kleuren zienswĳzen die wat verwarren. Dat is niet erg uiteraard, want dat hoort er nu eenmaal bĳ, maar ze beïnvloeden wel ons bewustzĳn van de realiteit. Ik heb hier drie voorbeelden op een rĳ gezet:

Fluor pop-up’s behouden langer hun lichte kleur: In het woord ‘fluor’ schuilt de ‘belofte’ van fluorescerend vermogen; het vermogen om onder invloed van (o.a.) ultra violet licht, dat diep in het water reikt, een eigen kleur uit te stralen. Fluorescentie is een bĳzondere vorm van luminescentie (zenden van licht & kleur door voorwerpen) waarbĳ een stof bestraald wordt met licht van een bepaalde golflengte en dan zelf licht uitzendt van een (meestal) langere golflengte. Het punt is echter dat de hiervoor benodigde pigment-stoffen giftig zĳn voor mens en dier. Het woord fluor moet dus beschouwd worden als zĳnde een zeer heldere kleurtoon.
Kleur speelt een hoofdrol: In veel materiaal op het internet worden vangsten toegeschreven aan de (instant) werking van kleur. En het klopt dat de trigger van kleur helpt in sommige situatie. Dus kleur speelt zeker een rol, maar niet de hoofdrol. Met name op de lange termĳn bepaald de gezondheid van de vis, als gevolg van een goede balans in voedingswaarde als ook smaak, uiteindelĳk hun gedrag, dus of ze iets wel of niet willen en blĳven eten.
Karpers zien ook kleur in het donker: Soms wordt de karper eigenschappen aangemeten die simpelweg fysiek niet mogelĳk zĳn. Net als bĳ ons zĳn de ogen van de karper lichtgevoelig en dus is hĳ wel gevoelig voor een grotere range aan golflengten, maar niet in staat om zonder licht te zien.

In de praktijk

Nu we de contouren kennen van de onderwaterwereld, lĳkt het mĳ een mooie afsluiter om de twee situaties die ik onder de ‘Reductiefactoren’ genoemd heb nogmaals uit te schrĳven en van overwegingen te voorzien; een soort van toegepaste kennis: Open, helder, rimpelloos water, bĳ volle zon op het middaguur en 4 meter diepte:

alle kleuren zĳn zichtbaar (veel keuze)
warme kleuren doen het mogelĳk beter dan koele kleuren
mĳn 1e keuze zou uitgaan naar een helder rood, oranje of roze kleur(accent)
bĳ langere sessies test ik mogelĳk ook andere kleuren (preoccupatie)
bĳ dressuur schakel ik om naar (off)white of bruin-zwart voor alleen iets van contrast

Onder een overhangende boom, ‘s-ochtends vroeg, bĳ donker-groenig, (zeer) troebel water, op een bewolkte dag met windkracht 7 op het kantje en 2 meter diepte:

er zĳn veel licht-reducerende factoren
de meeste kleuren zullen sterk gedempt zĳn
de warmere tonen (rood & oranje) doen mogelĳk niet zo veel
de koelere tonen (geel, groen en blauw) zĳn mogelĳk beter zichtbaar (diepte & waterkleur)
interessant is het licht-roze accent (violet), daar de korte golflengten dieper doordringen
ook het inspelen op contrast met lichte (off)white’s of een donker bruin-zwart (grĳze wereld)
ik maak me hier niet zo snel druk om dressuur (omgeving is meer ‘gedempt & veilig’)

Aanvullend hierop wil ik nog een paar algemene uitgangspunten geven die ik zelf in de praktĳk hanteer:

bĳ voerboilies kies ik meestal voor de (neutrale) kleur van de mix zelf (geen kleur(accent)
alleen in de wintermaanden gebruik ik soms wat witte kleurstof om de boilie iets te bleken
primair vind ik de voedingswaarde, smaak-, geur- en geluidsignalen van de boilie het belangrĳkst
opvallen doe ik (waar nodig) met wat mais, tĳgers, hennep of kikkererwten (opstarten voerstek)
kleur gebruik ik verder alleen voor de instant ‘oppakreflex’ van mĳn haakaas
dit in de vorm van een geurloos kunst-maisje (ik wil geen conflict met voedselsignaal boilie)
in helder water test ik standaard verschillende kleuren
in troebel water richt ik mĳ eerder op het versterken van contrast (meestal m.b.v. (off)white’s)
bĳ dressuur kies ik eerder voor (off)white’s of extra donkere kleurtinten i.p.v. kleuren

Tot zover mĳn bespiegelingen over de diepte en kwaliteit van het water i.r.t. de zichtbaarheid van ons aas. We hebben er weer een stukje van de puzzel bĳ! Wat we niet hebben meegenomen, als onderdeel van de kwaliteit van water, is het effect van de PH-waarde. Dit is zeker iets om later op terug te komen, maar nu eerst door naar deel 6 van de Profiler: Wat voor soort bodem heeft jouw water?

Advertentie: